Uggianaqtuq ya da Şu Aralar Havalar Ne Acayip!

Bir tarafta kendi kendine yeten evler üreterek karbon emisyonunu sıfıra indiren bireyler diğer tarafta organik adı altında traş edilen ormanlardan sağlanan yatakları, küresel ısınma önlemi olarak klimayı öneren şirketler, çevrenin dengeleri endişe verici bir biçimde bozulurken, bize düşense, ne kadar vicdan rahatsızlığı gibi yan etkileri olsa da başta inkar etmeyi bırakmak, ardından elimizden ne geliyorsa yapmak, işe yaramayacağını bilsek bile.

Aynı zamanda bir çevre aktivisti de olan karikatürist Kate Evans son on iki yıldır politik bir etki yaratmak için kalemiyle yaşıyor.  Bir önceki çalışması "Copse: Ağaç Protestosu", İngiltere'deki bir protesto amaçlı yol eylemini çizgilerle anlatırken, şu sıralardaki projelerinden "Toplu Katliam" Irak'taki Amerikan müdahalesini, "Sevgi Gıdası: Bebeğinizi Emzirmek", bebek besleme hakkındaki tecrübelerini, "İçeride Aslında Neler Oluyor?" doğurganlık bilincini, "Büyük Birader" ise binlerce kamerayla izlenen Britanya'da yurttaş haklarını anlatıyor. Son kitabı "Acayip Havalar", İngiltere'de Myriad Editions'dan piyasaya çıktı, Türkiye'de ise Metis Yayıncılık'tan Açık Radyo Kitapları serisi dahilinde Özlem Dalkıran tarafından çevrildi, Açık Radyo yöneticisi Ömer Madra ve gazeteci, aktivist, yazar ve öğretim üyesi George Manbiot önsözlerini yazdı.

2006'da yazılmış bu tarihin ilk küresel ısınma "çizgi romanı", sorunun ne kadar ciddi durumda olduğunu -ve kitabın yazılmasının ardından geçen zamanda ne kadar daha kötüleşmiş olabileceğini- artistik bir macerayla ve çizerin kendine has gelişmiş mizah gücüyle birleştirerek gösteriyor. "İklim değişikliği hakkında bilmek istemediğiniz ama muhtemelen öğrenmek zorunda olduğunuz her şeyi", çekici çizgileri ve ulaşılabilir diliyle, basit ve hareketli bir şekilde yüzümüze vuruyor.

Kitabın büyük bir kısmı bilimsel dipnotlara dayalı korkunç gerçeklere dayandığı için kitabı tanıtmak için kullanılan "eğlenceli" tabirine katılamayacağım, yine de çizgi roman formatının dahice olduğu çok açık. Bu şekilde ulaştığı kitleyi de kesinlikle üstünlük taslamayan ama bilime dayanarak inanmamız istenen "beyaz yalanları" alteden diliyle kolayca kavrıyor.

Okuyucunun kolayca kopacağı bir "sayıları sıralayarak akıl karıştırma" hatasına düşmeden, "şirketin kårı" kavramını kişileştiriyor ve ana karakterimiz olan genç adamı onunla tartıştırarak, onun "hepimizi kızartma haline getirecek bir deli" olduğu sonucuna vardığını anlatıyor. Aslına bakılırsa kitap, Açık Gazete'nin 10 küsür yıldır yaptığı kıyamet tellallığını o kadar rahat ve çekici bir şekilde sunmuş ki, duyarlı okuyucuların, Evans'ın karakteri gibi depresyona girmesi ve bir aktivist olmaya karar vermesi bile mümkün. Ya da Evans'ın dediği gibi "En iyisi onunla geçinmeye başlamak."

Kitapta akıl karıştıran iki nokta var, biri serbest bilgi paylaşımıyla kurulan ve yazarlarının düşüncelerine dayalı Wikipedia referansları, diğeri ise böyle çevreci bir kitabın neden geri dönüşümlü kağıt, çevreye duyarlı mürekkep kullanılarak ya da e-kitap olarak satılmadığı. Kitabı okuduktan sonra birine verin diyor, Evans, biz ki posta iletmeyi bu kadar seven bir nesiliz, neden bu kitap daha çok insana ulaşmak için indirilebilir bir şekilde satılmasın?

Sonuçta Acayip Havalar, bilimkurgunun bilim kısmıyla ilgilenip kurguyu biraz geride bırakarak bile heyecanlı bir çizgiroman yazılacağını gösteriyor; bugünün uygunsuz gerçeğinin romanı. Modern dünyanın çöküşü ve ardından karşılaşacağımız gelecek bir çok bilimkurguya konu olmuştur ama bu defa neler olacağı kitabın da son sözü:

"Bu kitabı hayatını değiştirmek için kullan, çünkü bundan sonra olacaklar senin şimdi neler yapacağına bağlı."

Sezgi Uygur