Herkese Yorum Yaptıran Çizgi Roman

Maus’u tanımlayan ilk şey ne dense veya hikâye birine anlatılmak istense laf dönüp dolaşıp Soykırıma gelir. Soykırım ise tekrarlanıp duran her şey gibi o kadar uzaklaşıyor ki bizden, Yahudilerin 2. Dünya savaşında yaşadıkları da bizi o denli etkilemez hale geliyor. İşin propaganda olduğu, Yahudi lobisinin varlığı ve saire Soykırımdan çok öne çıkıveriyor hatta. Maus’un Pulitzer kazanmasını da buna bağlıyanlar olacaktır muhtemelen. Oysa Maus’u Soykırım hikâyelerinden ayıran birkaç şey var ki, onu gerçekten farklı kılıyor. Ödüllere inanmam, ödüller için nitelikten çok pazarlamanın önemli olduğunu biliyorum ama Maus gerçekten farklı olduğu için bu ödülü alabilmiş diyebilirim. Her şeyden önce mevcut çizgi roman olgusunu tanımlayan her ne varsa Maus buna uymuyor. Böylelikle iki fark belirdi; ilki, Maus herkesin beklentilerinin dışında alışılmadık bir çizgi roman. İkincisi farklı bir soykırım hikâyesi. Üstelik bir fabl hikâyesi gibi dursa da güçlü bir ironi yapılmış, ters yüz edilmiş hemen her şey. Fare olarak resmedilen Yahudilerin farelerden korkması ilginç bir gönderme kuşkusuz. Maus, atlanan bir özelliği daha var. O da azınlık edebiyatının kuşaklar arasında çatışmaya odaklanan (Kafkaesk denilebilecek) anlatım eğilimi. Art Spiegelman, sadece soykırımı değil (belki ondan çok) babasını anlatıyor. Hikâyeye katılan otobiyografik bölümler ve Spiegelman’ın bize hissettirdiği öfke Maus’u güçlü kılan özellikler. Okurdan taraf olmasını ya da anlatılan insanlara safça bir sempati duymasını da istememiş. Yaşadığımız dönemin en beğenilen/konuşulan anlatılarına bakılırsa Maus da aynı etkiye sahip. Kendini konuşturan bir hikâye Maus, herkesi yorum yapmaya zorluyor.