Lucius'un Dönüşümü

Kabalcı Yayınevi, Başkalaşımlar-Altın Eşek adı altında bir Latince klasiği yayınlandı. Kitabın yazarı Madauruslu Apuléius dilbilgisi-edebiyat, retorik ve felsefe eğitimi görmüş, Atina, Roma, Samos, Hieoropolis ve Kartaca'da okumuş, yazmış, konuşmuş ve gezmiş bir feylosof. Başkalaşımlar-Altın Eşek (Metamorphoses) onun en ünlü-bugüne kalan kitabı. Ahlâk kuralları, kozmoloji, teoloji, simya, büyü, kadın-erkek ilişkileri hakkında çeşitli hikâyeler, şiirler, yergiler ve konuşmalardan oluşan kitaptaki ana eksen eşeğe dönüşen Lucius adlı Romalı bir gencin başından geçenler. Çiğdem Dürüşken tarafından Latinceden Türkçeye çevrilen kitap –yazıldığı dönemin özelliklerini taşıyarak- dağınık yapısına rağmen eğlenceli içeriği sahip. Çizgi roman dünyası ise kitaptan Manara sayesinde haberdar oldu. Doksanlı yılların sonunda Bruno Lecigne uyarlamasıyla La métamorphose de Lucius (ing. The Golden Ass, or Lucius Metamorphosis) adıyla yayınlanan çalışma kısa süre içerisinde farklı dillerde yayınlanarak ses getirdi. Manara’nın yakın dönemlerdeki en iyi albümü olan, ona şöhret kazandıran mizahi-satirik ve erotik işlerini hatırlatan –ya da onların bir tür devamı olarak gözüken çalışmanın Türkçede yayınlanabileceğini düşünmüyorduk. Yayınlansaydı bile mutlaka sansürlenerek çıkabilir, o haliyle bile “resmi makamların” tepkisini çekebilirdi. Lâl Kitap, bizi şaşırtan bir sürpriz yaparak albümü poşet içerisinde olmakla birlikte sansürsüz yayınladı. Yayıncının göz aldığı risk ve cesaret gerçekten takdire şayan. Lucius’un Dönüşümü adıyla yayınlanan albüm sırf bu nedenle başka bir ilgiyi hak ediyor. Kişisel olarak beni de daha çok bu süreç ilgilendirdiği için çeviri ya da içerikle ilgili yorum yapmak istemiyorum. Yine de arka kapakta yazılan son cümlenin okur okumaz beni rahatsız ettiğini söylemeden edemeyeceğim. Şöyle yazılmış: “Latin fonlu tual, 18.Yüzyılın ayırdığı iki karakter arasındaki ilginç bir diyaloğa şahit oluyor”. Doğal olarak “18.Yüzyıl” vurgusu ilgimi çekti, yanlış yazılmış; burada Manara ile Apuléius’un yaşadığı yüzyıllar arasındaki fark olarak onsekiz yüzyıldan bahsedilir. Karakter demek de yanlış olmuş, Manara ile Apuléius’tan söz edildiği için “kişilik” demek gerekiyor. Ve son olarak cümlenin kendisi de garip. İngilizcesi'nde arka kapak yazısı şöyle bitiyor, meraklısına: “On that Latin base cloth is woven a fascinating dialog between two personalities separeted by eighteen centuries” .