Zor ama zevkliydi...

Resim 33 küsur yıllık bir ilanın orijinali. Şimdi basit bir bilgisayarda sıradan bir grafik programıyla beş on dakikada çıkarabileceğiniz bir iş o dönemde saatler alırdı. Yazı işleri size ölçüyü verir, falanca sütuna filanca santim. Siz elinizdeki kullanmanız gereken resmi kamera denilen servise ölçülerini yazıp gönderir ve oradan kart olarak gelmesini beklersiniz. Kart dediğimiz de proof diye de adlandırılan ince fotoğraf kağıdına baskı. Servisin yoğunluğuna göre yirmi dakikayla iki saat arasında gelir, siz de bu arada Letraset denilen bir çeşit çıkartma ile pikaj kartonuna - pikaj kartonu da film çekilirken kameranın mavi rengi görmemesinden yola çıkılarak gazete sütunlarının kullanma planı yapılmış sayfa plan kartonu - harf harf yazınızı yazarsınız. Bu arada kullandığınız Letraset'te diyelim " P " harfi bitti, " B" nin altını kazıyarak " P " üretip bi şekilde o işlemi de bitirirsiniz. Bunda yaratıcılığınız sonu yoktur. Mesela " M " bittiyse genellikle " W " ters çevrilir. Eğer yazılacak metin kısaysa Letraset hayat kurtarır ama uzunsa çaresiz dizgi servisine gönderirsiniz. O servis zaten hep yoğundur. Üstelik çıkışlar da gene Kamera denilen servisten gelir. Aynı yazıyı değişik puntolarda gönderme şansınız pek yoktur. O yüzden yazının ölçüsünü filan çok iyi planlamanız gerekir. Neyse, kameradan resimler ve yazılar gelir, siz bu çıkışları mum makinası denilen silindirlerinden sıcak balmumu geçiren basit bir makinadan geçirirsiniz. Amaç kullanacağınız o kartların arkasını yapışkan hale getirmektir. Şimdi pritt yapışkanla saniyede yapabileceğiniz bir işlem . Tabii makina balmumunu bazen istenilenden fazla sürdüğü için kartın kalınlığı bir milimken birden dört beş milime yükselebilir. Kretuarınız'la mumun fazlasını alıp pikaj işlemine geçersiniz. " Pikaj " dediğim kesip biçerek grafiği tamamlama işlemi...İş bittiğinde direk filme gider. Bu arada da zaman aleyhinize işlemeye devam etmektedir çünkü gazetenin sayfalarını bağlamak için akşam belli bir saatte bütün işlemlerin bitmiş olması gerekmektedir. Neyse iş biter ve ana pikaj sayfasındaki yerini alır. Siz bir " oh " çekip çay söyleme niyetine girersiniz ama yazı işlerinin ofis boyu servisten içeri girerek " Ölçü değişti abicim " gibi birşeyler söyler. Sizin diyelim ki beş sütuna göre yaptığınız iş şimdi üç sütuna göre istenmektedir. Elinizdeki büyük ilana göre malzemeyle küçük ilanı çıkartmaya çalışırsınız. Yukarıdaki resimde de tersi bir durum var. Küçük ilan büyümüş. Bu yüzden arkadaki Romalı asker birken üç olmuş. O üç asker aslında aynı askerin kartta üçe çıkmış hali...Tabii bu arada diğer işlerin de bitmesi gerekmektedir. Elinizdeki fotoroman mizanpajından dünkü bulmacanın bugünkü çözümünün kaligrafisine, kupondan yabancı bir dergiden alınmış fotoğrafın üzerindeki yazıların guaj boyayla rötujlanarak yok edilmesine kadar bi dolu işi de çıkartmaya çalışırsınız...Sonra acayip gerilimli geçen bi on saatten sonra servis şefiniz aslında ne kadar şanslı olduğunuzu ve atmışlı yıllarda kretuar ( Falçata ) filan olmadığını, o işi jiletleri ortadan kırarak kalın karton parçalarına yerleştirerek yaptığını filan anlatır.
Ne güzeldi yahu...