Deli Gücük Wallpaper II

Murat Gürdal Akkoç
link

Red Kit vs...

Red Kit'in asıl önemli özelliği sivilliğidir. Öteki çizgi roman kahramanlarına benzemez. Örneğin, Tom Miks bir rangerdir. Kulver kalesi komutanı Albay Brown'la emir-komuta ilişkisi içindedir. Aldı­ğı emirleri harfiyen yerine getirir, asayişi temin eder. Devlete ve orduya sadıktır. Teksas, nam-ı diğer Çelik Blek ise, bir ulusal kurtuluş mücadelesi neferi, bir gizli örgüt üyesidir. Sömürgecilerle bağımsızlık için savaşır.Red Kit'in bu tür angajmanları yoktur. Yalnız bir kovboydur. Tek başınadır. Her maceradan sonra çe­kip gider. Kâh Vahşi Batı'da bir kente, kâh bir sahil kasabasına... Yalnız bir kovboydur ama, Tom Miks ve Çelik Blek'in aklına hayaline sığmayacak kişilerle, yerlerle ilişkisi vardır. İtibarı çok yüksektir. ABD Başkanı başı sıkıştığında, yardıma ya da akla ihtiyaç duyduğunda Red Kit'e telgraf çeker. Aralarında teklif yoktur. Red Kit de aklına estiği zaman rahatlıkla Başkan'ı arayabilir. Başkan'a ve senatörlere saygıda kusur etmez ama, şerifleri, rangerleri, mavi ceketlileri pek takmaz. Ka­nun adamlarını küçümser biraz. Ne de olsa, onlar bir sürü kurala tabiidir. Red Kit kuraldan, kanundan hoşlanmaz. Kendi yöntemleriyle kitabına uydurur, işi bitiri (...) [Seksenli yıllarda Nokta dergisinde yayınlanan bir Red Kit yorumundan alıntı]

Beş Saat

Genellikle çizmeye beş saatten fazla zaman ayırmam. Benim ortalama kapasitem bu. Bir renkli sayfayı onbeş saatte yani yaklaşik üç günde tamamlıyorum. Bu aralar çizgi roman öyküsü ya da film senaryosu yazarken bazen bir iki cümle için 2-3 saat verdiğim oluyor. Yazı yazarken değişik süreler söz konusu, ama çizerken bu beş saat neredeyse değişmez bir kural benim için.

750 milyon Dolarlık Örümcek Davası

Hürriyet gazetesinde yayınlanan habere göre ünlü çizgi roman kahramanı Örümcek Adam'ın da aralarında bulunduğu pek çok çizgi kahramanın yaratıcı-editörü Stan Lee, 750 milyon dolarlık bir tazminat davasıyla karşı karşıya. Stan Lee, Marvel Entertainment, yönetim kurulu başkanı Isaac Perlmutter, ve Marvel Studio’nun başındaki Avi Arad aleyhine açılan davanın gerekçesi ise şöyle: Stan Lee tarafından kurulan Stan Lee Media Inc.’in (kısaca SLMI) iflası nedeniyle 2001 yılında çıkan sorunlar, Kasım 2006'da Lee ve firmanın hisse senedi sahipleri arasında büyük bir mücadeleye dönüşmüştü. SLMI hisse senedi alan kişiler bu hisselerin onlara Stan Lee tarafından oluşturulan her karakterin haklarından pay verdiğini savunmuşlardı. Martin Garbus hisse senedi sahiplerini temsilen açtığı davada SLMI hisse senedi sahiplerinin Stan Lee tarafından oluşturulan tüm karakterlerin haklarının yüzde 50’sine sahip olduklarını iddia ediyor. Marvel’ın Spider-Man, X-Men, Iron Man ve The Incredible Hulk gibi film serilerinden elde ettiği yaklaşık 750 milyon dolarlık gelirin yarısının hisse senedi sahiplerinin payı olduğunu savunan Garbus, dava edilen kişilerin bu finansal hesapları gizlemeleri ve yanlış yönlendirmeleri sebebiyle paranın asla alınamadığını iddia ediyor. Marvel konuyla ilgili hemen bir açıklama yaparak “iddiaların saçma olduğunu” dile getirdi.

Tenten, Spielberg ve Jackson

Variety dergisinin haberine göre, yönetmenliğini Steven Spielberg’in yapacağı filmde Tenten rolünü 22 yaşındaki Jamie Bell’in oynamasına karar verildi.Haberde, Tenten maceralarındaki Kızıl Korsan’ı da filmde son James Bond filminde başrol oynayan Daniel Craig’in oynayacağı bildirildi. Habere göre Spielberg ve Yüzüklerin Efendisi’nin Yeni Zelandalı yönetmeni Peter Jackson, Tenten serilerinin beyaz perdeye aktarılması için anlaşmaya vardılar. Bu serilerin, gerçek aktörlerin oynadığı animasyonlar biçiminde çekileceği belirtiliyor. Serinin sinemaya uyarlanacak ilk albümü “Tekboynuz’un Sırrı”nın (Le secret de la Licorne) çekimlerinin dün başladığı kaydedildi. Haberde, ikinci filmin Jackson tarafından çekileceği ve serinin üçleme olacağı kaydedildi.
Spielberg, Tenten’i beyaz perdeye taşıyacağını 2 yıl önce açıklamıştı.

Creative Differences

Mahmud A.Asrar Sketchbook
link

İşte Deli Gücük :)

Bir de böyle bir Deli Gücük varmış...(Haslet Soyöz imzasıyla 1981'de çıkmış)

Deli Gücük Wallpaper

Murat Gürdal Akkoç
link

Yar Bana Bir Alternatif...

Marvel'in Conan'ı tutunca... DC, bir Conan alternatifi yayınlamaya karar veriyor. Üstelik, çizer olarak Ernie Chan'ı seçiyor... (Fatih Okta'ya teşekkürler)
Ayrıca bkz

Huys

Huys (Umut), Hrant Dink’in öldürülmesinden iki yıl sonra, bu acı olayı hatırlatmaktan öte, esas olarak sürece dair kendince bir yorum içeriyor. “Unutmak Kaybetmektir” sözü belki de en iyi kazanmak/kaybetmek üzerinden tanımlanan bilgisayar oyunu formunda eleştirel bir ifade bulabilir. Huys oyununun tek kuralı da bu zaten; hatırlatmaya çalışmak. Fakat hatırlamak tek başına yeterli olmayabilir. Hatırlatmak için ve hatırlattıkça da birlikte hareket etmek, çözümler üretmek için mücadele vermek, sokağa çıkmak gerekiyor. Bunu Hrant Dink’in ölümünün ardıdan sokağa çıkan yüz binler de göstermişti.

Huys, oyun tasarımcısı ve araştırmacısı Gonzalo Frasca’nın haber oyunları (newsgames) olarak adlandırdığı oyun tarzında hazırlandı. Bir olayın ardından, olayın genel hatlarını vermekten ziyade yorum getirmek, analiz etmek, tartışmak için üretilen oyunlar için kullanılıyor. Bu haliyle politik karikatürün oyun formuna aktarılması olarak değerlendirilebilir. İnternet gazetelerinde ve diğer online haber kaynaklarında bu tür oyunlar küçük boyutlarıyla rahatlıkla kullanıcılara sunulabiliyor. Gonzalo Frasca, kendi oyunları September 12th ve Madrid’de, 11 Eylül saldırıları ardından ABD’nin başlattığı “teröre karşı savaş” ve Madrid’de gerçekleşen bombalı saldırıyla ilgili yorumunu sunmuştu.

Huys; Ermenice, Türkçe ve İngilizce dillerinde oynanabiliyor. Oyunda Hrant Dink öldürüldükten sonra dava süreci ve diğer ilişkili olaylar kısa metinlerle aktarılıyor. Oyun arayüzünde “Hepimiz Hrant’ız, Hepimiz Ermeniyiz.” Pankartı arkasındaki insanları görüyoruz. Zaman geçtikçe insanlar unutuyor ve silikleşiyor. Oyuncu olarak insanların ellerindeki dövizlere tıklayarak onların kaybolmasını engellemeye çalışıyoruz.

Oyun tasarım: Kerem Yavuz Demirbaş
Çizimler: Kemal Gökhan Gürses
Müzik: Boğaziçi Gösteri Sanatları Topluluğu
Orijinal şablon: Madrid (Gonzalo Frasca)
Format: Flash Oyun

link

Okyanus’ta Beyaz Bir Nokta: Pessoa, Tabucchi Ve Prado...(ya da Sadece Raul)

Miguelanxo Prado, 1958 doğumlu bir İspanyol. Önce müzikle uğraşmış, sonra seksenli yılların başından itibaren çizgi romana-çizerliğe yoğunlaşmış. Avrupa’da ona ün kazandıran çalışması Türkçe’de Okyanus’ta Beyaz Bir Nokta adıyla yayınlanan Trazo de Tiza (1992, Fransızca’da Trait De Craie, İngilizce’de Streak Of Chalk adıyla çıktı). Gerçekten çok iyi çizilmiş, çok iyi renklendirilmiş çalışmada rüya ile gerçeği, geçmişle bugünü ayırt edemeyen bir adamın adada geçen hikâyesi anlatılıyordu. Bu çalışma farklı dillerde yayınlandıkça Prado popülerlik kazandı. Aynı albümle Angoulême’de 1994 yılında ödül kazandı. Amerika’da çoğu Avrupalı sanatçı için vitrin olan Heavy Metal’de işleri yayınlanmaya başladı. Neil Gaiman’ın Sandman serisinden çıkan Endless Nights albümündeki rüya bölümünü çizmesi de muhtemelen Trazo de Tiza albümündeki olağanüstü başarısından kaynaklanıyor. Bugün Prado’nun Amerika’da çeşitli albümleri yayınlanıyor, bir dönem Man İn Black animasyon versiyonu için çalışmıştı.



Prado kahramanları içe dönük, sürekli kendiyle uğraşan kırık-looser erkeklerdir. Okyanus’ta Beyaz Bir Nokta’da da raul adlı benzer niteliklere sahip bir erkekle karşılaşırız. Teknesiyle küçük bir adaya gelen raul burada bir başkasını bekleyen bir kadınla karşılaşır. Ada o kadar küçüktür ki çalışmayan bir fener ve han olarak işletilen evde yaşayan bir ana-oğuldan başka kimse yoktur. Raul, kadına duyduğu ilgiyle bu “zamanın dışında kalmış” adada kalmaya başlar. Okyanus’ta Beyaz Bir Nokta, hikâyede adı geçen edebiyatçılar içerisinde en çok Tabucchi anlatılarına benziyor. Prado da yazdığı son sözünü Tabucchi’ye şükranlarını sunarak bitiriyor. Tabucchi deyince ister istemez onun en iyi bildiği (çevirilerini yaptığı) ruh kardeşi portekizli yazar Fernando Pessoa’yu anmak gerekiyor. Söylenildiğine göre yazarın Pessoa soyadı Portekizce’de kişi, Fransızca’da “hiç kimse” anlamına geliyor. Pessoa’nın çok bilinen bir şiirini aktaracağım: “gördüğü o rüyanın, içinde mi, belli değil. Ve yolunu sabırla bekleyen gölgenin, / sürdüğü hayat (mı) olduğu.” Bu iki göndermenin bile Okyanus’ta Beyaz Bir Nokta’yı anlattığını düşünüyorum. Pessoa, farklı isimlerle sayısız yazı, şiir, anlatı yazmış ve her defasında büründüğü kişiliğe uygun olarak üslubunu değiştirmiş bir yazar. Prado’yu etkileyen Tabucchi, romanlarında zaman mefhumunu kurcalamayı, birinin yerine geçen (kim olduğunu unutan) kahramanları, neyin gerçek olduğunu konuşmayı seven bir yazar. Okyanus’ta Beyaz Bir Nokta’nın kırık-looser kahramanı da dalgakıranın duvarında gördüğü bir imzanın, aşk dolu sözlerine kapılıp Raul olmuş olabilir. Hikâyenin sonunda aynı yazıyı Raul’un yazdığını görürüz. Zaman kavramını muğlâklaştıran bir zamansal (başa dönen-sona ulaşan) daire çizer Prado. Neyin gerçek, neyin Raul’un rüyası olduğunu düşünmemizi ister. Pessoa’nın şiirinde olduğu gibi Raul “öyküyüm ben, öyküler anlatan, onun dışında hiç” demektedir sanki.



Okyanus'ta Beyaz Bir Nokta yayınlandığı 1997 yılının sürpriziydi. milliyet Yayınlarından çıktı, kaliteli basıldı, uygun fiyata satıldı. Tek eleştirilecek yanı İspanyolca aslından yapılan çevirisi olabilir. Şairliğinden olabilir, Adnan Özer, kimi yerlerde cümleleri zorlamış, "hainliğine" şairanelik katmış...

Duyarlı Bir Adamın Maceraları

Çocukluğumda "çok güzel" diyerek isim isim sıraladığım, sevdiğim çizgi romanlardan biriydi Thorgal. Odamda hâlâ bir posteri asılıdır. Bu ay yeniden çıkmaya başladı Türkçede. Umarım başarılı olur ve tüm albümlerini okuyabiliriz. Bir kaç not düşeyim istedim. Thorgal, Vikinglerin arasına düşen bir başka dünyalı aslında. Vikingler arasında yaşamakla birlikte “yabancı” olduğunu biliyor, ona bunu hissettiren sayısız olayla karşılaşıyor. Yalnızlığı öğreniyor, dışlandığı için etrafındaki gelişmelere karşı duyarlı “büyüyor”. Karısı ve oğluyla birlikte ıssız bir adaya yerleşmek istemesi, kaçma arzusundan kaynaklanıyor. Mutlu olabilmek için insanlardan uzaklaşması gerektiğine inanıyor, elbette her defasında yeni sorunlarla karşılaşıyor. Geçmişi, iyilik ve kötülükle ilgili hesaplaşmaları, sorumlulukları, yanılgıları ve sürekli karşısına çıkan kimliği hikayelerin asal eksenini oluşturuyor. Serüven edebiyatının erkek kahramanları pek evlenmezler, hele çoluk çocuğa hiç denecek kadar az karışırlar. Kahramanı yeniliğe, bilinmezliğe iten bağımsızlığıdır, onu duraksatacak hiç kimse yoktur gerisinde. Thorgal’ı belki de sahici kılan evlenmesi, biri erkek iki çocuk sahibi olması... Thorgal bana hep “insan” gelmiştir, bazen hikayelerini yavaşlatan bir insaniliktir bu. Pişmanlık duyan, korkan, endişelenen biridir. Anlatının kendisinin öne çıktığı, Thorgal’ın serüvenin küçük bir parçası olduğu albümler okuruz. Pek çok serüvende “sevdiğini yitirme” korkusu işlendiği için melodram hep kendini hissettirir. Tarih, bilim kurgu ve melodram sentezi, türlere özgü kalıplar kadar “evet Thorgal ağlayabilir” vehmiyle varolur. Rosinski’nin sahne tasarımlarını, kareler arası devamlılığı maharetle gözeten “auteur gözü”nü fark etmemek imkânsız zaten. Sevimli bir çizgisi var her şeyden önce. Renk tutkunu BD kültüründe tarama ucunu hissettiriyor. Gir tarzı “buradayım” diyen bir işçilik değil bu, rengin içine gömülen, kendini gizleyen bir nezaket sanki. Thorgal’ı incelikli bir adam olarak gösteren biraz da bu kibar çizgiler elbet. Son sözler, Thorgal’ı yeniden yayınlayan yayınevine, Çizgi Düşler’e. Çok doğru bir tercihte bulunulmuş. Yaşlı okurun çok sayfa okuma arzusunu hatırda tutmuşlar. Üç albüm bir arada sunulmuş, güzel basılmış, özenilmiş, ilgiyi hak eden bir “kitap” çıkmış.

Modern Jules Verne

Alex Raymond ile ilgili bir tanıtım yazısı (Fatih Okta'ya teşekkürler)
Ayrıca bkz

Cem Dinlenmiş...

Cem Dinlemiş site, sayfa, sergi... bakmak gerek....
link

Largo Winch

Bir çizgi roman uyarlaması, sinemalarımızda...
link

Sketchbook

Yıldıray Çınar Sketchbook 2009 for New York Comicon
link

Edwin Drood'un Hikâyesi

Epey araştırdıktan sonra anladığım kadarıyla, The Mystery of Edwin Drood la (Edwin Drood’un Esrarı) Türk okurları olarak biz henüz resmen tanıştırılmadık. Oysa o, bütün Dickens kitapları gibi, neredeyse yüz kırk yıldır içinde barındırdığı öyküyü aşarak başlı başına bir kahraman, bir öykü halinde yaşıyor, merak uyandırıyor, tartışılıyor. Bu topraklarda iletişimin bunca arttığı, kitapların bunca çoğaldığı bir çağda hâlâ birtakım kitaplardan ve bunların etrafında örülen tartışmalardan mahrum kalmamız, en hafifinden biz okurlara karşı bir haksızlık olarak değerlendirilebilir. Edwin Drood, Dickens’ın ellinci ve son romanı. Yazarı ne yazık ki vakitsiz ölünce kitap tamamlanamadı. Dickens’ın dünyaya ve edebiyata yarım kalan bir kitapla veda etmesinin burukluğu bir yana, dünyadaki binlerce Dickens okuru o günden sonra yeni bir meşgaleye kavuşmuş oldu: Edwin Drood’un sonunu tahmin etmeye çabalamak. Aslında, ilk bakışta sonu kolay tahmin edilebilir türden bir polisiyeye benziyordu The Mystery of Edwin Drood. Özetleyecek olursak, Edwin Drood adlı bir genç, bir Noel kutlamasının ardından sırra kadem basar. Bir cinayete kurban gitmişe benzemektedir ya da... benzememektedir. Romandaki karakterler arasında bu işte parmağı olabilecek birkaç şüpheli vardır: Amcası ve vasisi John Jasper; afyon kullanan, yeğeninin sözlüsü Rosa’ya gizli bir aşk besleyen, kötü yürekli biridir. Gene Rosa’ya âşık olan Neville Landnass da öne çıkan katil adayları arasındadır. Üstelik Drood’la epey kavga etmiştir, ikisi o Noel gecesi de barışmak üzere bir araya gelmişlerdir. Kısacası, o zamanların usulüne uygun olarak bir gazetede tefrika edilen bu romanın sonu kolay tahmin edilecek gibiydi. Ne var ki Dickens, ölmeden önce en iyi arkadaşı olan, aynı zamanda onun hayat hikâyesini de kaleme alan John Forster’a, bu roman hakkında topu topu iki satır bir şey yazdı: “Edwin Drood için müthiş bir son düşündüm.” Ve işte bu sözler yüzünden, o gün bugündür kimse kitabın göründüğü şekilde biteceğine inanmak istemiyor. Yüzlerce okur ve yazar kitaba çeşit çeşit sonlar yakıştırdı, bunları kitaplaştırdı, yazılanlar toplam yedi yüz bin sayfaya ulaştı, 1935’te Stuart Walker konuyu sinemaya da uyarladı.



Bu kitap-sonrası öykünün en ilgi çekici epizodlarından birinde ise işe Dickens’ın kendisi de karışmıştı. Daha doğrusu ruhu. Yazarın ölümünden iki yıl sonra, 1872’de Amerikalı genç bir matbaa işçisi, bir sabah yazarın ruhunun ona romanı bitirmesini emrettiğini açıkladı etrafındakilere. Tabii herkes buna şaşırdı, alay edenler, sinirlenenler oldu, ama sonra olup bitenler, edebiyat tarihinin eğlenceli dosyalar dolabında yerini aldı. Bu genç işçinin adı Thomas P. James’ti. Kendisi on üç yaşında okulu bırakıp bir matbaaya çırak olarak girmişti. Dickens, o zamanlar halkın kitaplarını Amerika’da, limanlarda beklediği, çok ünlü bir yazardı. Son yıllarını, değişik ülkelerde eserlerini okuyarak geçirmişti. Bu “okuma”lar gittikçe zengin birer gösteriye dönüşmüş, o ise “göçebe” bir aktörün yaşamındaki tüm zorluklardan nasibini fazlasıyla almıştı. Müzmin yorgunluk onun ölümünü hazırlayan nedenlerin belki de en önemlisi oldu. Öte yandan, Dickens karakterlerini canlandıran gezgin meddahlar türemişti. Thomas James de David Copperfield’ın çocuklar için kısaltılmış bir nüshasını okumuştu elbet, ama doğrusu göründüğü kadarıyla edebiyatla çok içli dışlı değildi. Dickens’ın ruhunun kendisine musallat olmasından sonra, her gece belli bir saatte masasının başına oturup kalem oynatmaya başladı. Üstelik ona ait olmayan, düzgün bir yazıyla, Dickens’ın üslubundan ayırt edilemeyecek bir üslupla yazıyordu. Söylediğine göre Dickens başını ellerinin arasına alıp yanı başında oturuyor, gitme vakti geldiğinde de buz gibi elini delikanlının omzuna koyarak onu transtan çıkarıyordu. Sonuç olarak roman 1873 Martı’nda tamamlandı. Thomas’ın yanında çalıştığı matbaa sahibi, ona bir yayınevi buldu ve kitap, Edwin Drood’un Esrarı’nın Sonu - Öbür Dünyadan Thomas P. James’e Dikte Ettiren: Charles Dickens adıyla yayınlandı. Tabii alaylar ikiye katlandı, ne var ki en acımasız eleştirmenler bile, sonunda son yazılan bölümlerin ilk yazılanlardan hiçbir farkı olmadığını kabul etmek zorunda kaldılar. Yayınevinin sahibi bu büyük başarı karşısında, James’ten ikinci bir roman yazmasını istediyse de, o büyük bir kararlılıkla kitabın kendisine ait olmadığını, sadece ve sadece Dickens’a aracılık yaptığını tekrarladı. Bu olayı uzun süre kimse açıklayamadı. Yirmi yıl kadar sonra Jonathan Craig, Barry Sheldon ve Jefferson Mc Cullogh adında üç Burlington öğrencisi, bu işi Thomas’la ve onun ev sahibi Mrs. Blanck’la birlikte tezgâhladıklarını ileri sürdüler. Dickens’ın bütün kitaplarını okuduklarını ve üslubunu taklit ederek her gece yeni bölümleri Thomas’a verilmek üzere Mrs. Blanck’a bıraktıklarını iddia ettiler. Tam herkesin içi rahatlamışken, 1910 yılında konunun üzerine giden bir gazeteci bu üç delikanlının olayın meydana geldiği kasabaya adımlarını bile atmamış olduklarını ortaya çıkardı. Daha sonra Thomas’ın çift kişilikli olduğu da söylendi, ancak tabii bu da yüreklerdeki kuşkuları silmeye yetmedi, iş bu kadarla kalmadı. Olay yuvarlandıkça büyüyen bir kartopuna döndü. Edwin Drood’un Esrarı hakkındaki kitapları Edwin Drood’un Sonu hakkındaki kitaplar, akademik incelemeler izledi. Ruh çağırma da “gerçekleri ortaya çıkarmak için”, Droodist’lerin en sık başvurduğu yöntemlerden biri olma özelliğini hep korudu.



Çok kısa süre önce, Fransa’da Gallimard tarafından yayınlanan Monsieur Dick ou le Dixieme Livre, adlı kitapta da gene bu öykü işleniyor. Aslen bir kitapçı olan yazar Jean-Pierre Ohl, bu olayın izini sürmeye kendini adamış iki karakter yaratmış ve gözlerini hırs bürümüş bu iki Edwin Drood dedektifinin ucu cinayete varan savaşını romanlaştırmış. Bitmemiş bir roman-hakkında yazılan romanlar-onları araştıran gözü dönmüş Dickens tutkunları-ve onlar hakkında böyle bir roman. Fransızlar bunları okuma şansına sahipler. Amerikalılar gerekirse ruh çağırıp romanı tamamlıyorlar. Ve başlıca işlevi hayatın nadir keyiflerinden birini insanoğluna yaşatmak olan edebiyatın en patırtılı öykülerinden birinin “kahramanı” Edwin Drood’un Esrarı’nı, yarın sabah ilk iş kitapçıdan alıp Türkçe okuma şansımız ne yazık ki yok. [SAADET ÖZEN]

[Bu ilginç ve güzel yazıyı bize ulaştıran Hasan Fehmi Nemli'ye teşekkürler...]

Rh+

(...) Sadece Rh+ değil, kısa ömürlü tüm çizgi roman dergisi denemelerinde varolan bir sorundan söz etmek gerekiyor. Mizah dergilerinde yetişen üreticiler anlatılacak hikâyeyi pek önemsemiyorlar. Önce çizeri düşünüyorlar, çizerler hem yazıp hem çizdikleri için ne anlatacağını ona bırakıyorlar. Nasıl Rh+, istediği üreticilerle çalışamamak gibi bir ekonomik sıkıntı yaşamışsa, iş çizerlere bırakıldığında nitelik şansa kalabiliyor. Bir derginin neden çıktığı, ne derdi olduğu hiç hesap edilemez oluyor. Çizerler derginin ismini önemsiz kılıyorlar. Çizerin bir başka dergide değil de o dergide çiziyor olmasının hiçbir önemi kalmıyor. Örneğin Galip Tekin’in çıkarttığı Resimli Roman dergisinin ilk sayısında Kenan Yarar da çizmişti. Anlattığı hikâyenin Lombak’ta çizdiklerinden ne farkı vardı? (...)



link

Beşir’le Vals (Waltz With Bashir)

Beşir’le Vals (Waltz With Bashir) adlı savaş karşıtı film hatırlama ve unutmayla ilgili. Sağlam bir vicdan muhasebesi izliyoruz, insanların bazen şahit bazen faili oldukları acımasızlığı unutmaya meyyal bir yaşam sürdürdükleri anlatılıyor. Lübnan Savaşında Falanjistlerin Müslüman Filistinlileri katletmelerini hiç bir müdahalede bulunmadan izleyen İsrailli askerlerin anıları üzerine yapılmış. Savaşa katılmış pek çok genç İsrailliden biri olan yönetmen Ari Folman, o günleri hatırlayamadığını farkediyor. Önce neden hatırlayamadığını sorguluyor sonra birlikte savaştığı arkadaşlarıyla birer birer konuşmaya başlıyor. Her konuşma, onun silinmiş hafızasında kaybolan resmi birleştirdiği gibi bize savaşın acı yüzünü gösteriyor. Gerçekten çok iyi estetize edilmiş sayısız sahne var filmde. Şiddet, ölüm ve öldürmenin rutinleşmesi o denli iyi betimleniyor ki geriliyorsunuz. İnsan olduklarını unutan savaşçıların, insan olduklarını hatırladıklarını da görüyoruz. Güzel bir animasyon, vicdani bir çığlık... İzlemek gerek…

Kenan Yarar DA'da..

link

Güzel Bir Hikaye

Başlık boşuna değil. Dylan Dog, Dev Albüm 8in son hikayesi Öteki’den söz ediyorum. Hepi topu 16 sayfa. Bonelli, klasiklerin dışında serüvenlerin uzunluğu konusunda oldukça biçimci. Serüvenler ya o sayıda başlayıp bitiyorlar ya da bir sonraki sayının sonunda. Öteki, kısalığına rağmen yayınlanabilmiş istisnai hikayelerden. “Snap effect”ler başarıyla kullanılmış. Önce pek de normal olmadığı anlaşılan bir anlatıcının oldukça edebi bir dille anlattıklarını okuyoruz, Dylan Dog’un evindeyiz. Banyoda, aynada Dylan’la karşılaşıyoruz, bir tuhaflık var! Dylan Dog dünyasında seyrederken anlatıcımızın müşteri olarak gelen kadınları öldürdüğüne şahit oluyoruz. Yine banyoda bu kez karşımıza bir başka Dylan çıkıyor. Meğer bir Dylan fanatiği melankolik jönümüzün yerine geçmiş. Deli olması yetmiyormuş gibi bir de seri katil çıkması gerekiyor ya!! Finalde epeyce güzel kadını öldürdüğünü öğreniyoruz. Hikayenin tadı ironisinde değil dilinde, anlatım kutusu ile resmedilenin uyumunda. Sahiden akıyor…

Hellboy

Melike Acar
link

Red Kit vs Bush

Red Kit’in son yayınlanan albümü Washington’un Adamı Amerikan seçimlerini anlatıyor. Doğal olarak Amerikan toplumunun –özellikle uzak batının demokrasi anlayışı ve seçmen tercihlerinin hicvedildiği bir hikayeyle karşılaşıyoruz. Red Kit, Hayes adlı Demokratların başkan adayının koruma ve kılavuzluğuna atanıyor. Bush ile özdeşleştirilerek anlatılan Cumhuriyetçi aday Perry Camby, her türlü kirli işin ve kanunsuzluğun içinde olduğu gibi rakibini de öldürtmek istiyor. Amacına ulaşmak için önüne gelen herkesi parasıyla satın alıyor. Aslına bakılırsa güçlü bir Red Kit albümü değil. Red Kit de siyasetçiler genellikle kirli adamlar olarak anlatılırlar. Bush karikatürü olan Camby bu klişenin çok dışında değil. Farklı bir Bush eleştirisi yapılamamış o yüzden. Yine Red Kit dünyasında yolculuk ekibinden birinin hain olması sık kullanılır, burada da Hayes’i öldürmeye çalışan bir kiralık katil var. Red Kit serüvenlerinde eğlenceli bir “Vodvil” havası vardır, bilirsiniz, şarkılar, kavgalar, yolculuklar, aksiyonlar... Finalde herkes sahnede toplanır. Son kare Red Kit’e ayrılmıştır, öncesinde gelişmelerden kaynaklanan sosyal soru(n)ların nasıl sonuçlandığı açıklanır vs… Washington’un Adamı’nda bunların hepsi var, yok değil. Velakin iddiası ölçüsünde esprili değil.

Lady Ella, Lady Day ve Blacksad

Bir süredir Blacksad okuyorum. Doğan Kardeş okuyanlar, derginin lokomotifi olduğunu hemen söyleyeceklerdir. İlgimi çeken bir ayrıntıyı paylaşmak istedim. İkinci ve üçüncü albümlerde -dergide şu an ikinci albüm tefrika ediliyor- atmosferi bütünlemesi için müzik kullanılıyor. İkinci albümde "çalan şarkı" Lady Day ünvanlı Billie Holiday'ın Strange Fruit'iydi. Blacksad, düşünceli bir halde giyinirken radyoda çalıyordu. Üçüncü albümde yer verilen şarkıysa hikâye için daha işlevsel olarak kullanılan ve doğrusu daha popüler olan bir parça. Ella Fitzgerald'ın söylediği Old Black Magic şarkısının plağını da görüyoruz bir karede. Şarkılardan ilki 1939 ikincisi ilk kez 1942 yılında plak olarak yayınlanmıştır. İlginç olan ise şu: Bu şarkıyı başka isimler de plağa okuyorlar ama Ella en erken 1954 tarihinde plak olarak çıkarıyor, daha önce değil. Blacksad'ın oyunbaz göndermelerine bu tarihi de ekleyebiliriz. Üreticileri dizinin yaşandığı zaman dilimini muğlak bırakmak istedikleri için oyunbozanlık edeyim dedim.

American Splendor

American Splendor, The Life and Times of Harvey Pekar albümü senaryolarını Pekar’ın yazdığı kısa hikâyelerden oluşan derleme bir albüm. Filme uyarlandıktan sonra daha kapsamlı albümleri de çıktı, elimdeki albüm eski bir tarihe 1986 yılına ait. Aynı adlı albüm ilk kez 1976 yılında çıkmış, her yıl yinelenen baskılar, yeni hikâyelerle genişletilmiş. Albümde 1985 tarihli bir Crumb önsözü var, özgün kaligrafisiyle kullanılmış. İlk hikâyelerde Crumb ve Pekar’ın birbirleri hakkındaki yorumlarını da okuyoruz. Albümde Crumb dışında dört ayrı çizerin farklı zamanlarda ürettikleri çalışmalara da yer verilmiş. Pekar, oldukça yerel bir yazar aslında. Geniş anlamıyla orta-alt sınıf Amerikalının kültürel hayatını yerel ve aktüel gelişmelerle anlatıyor. Kitaplarının yeterince satmamasına hayıflandığı için yerelliğini mesele de ediyor. Büyük şehirlerde yaşayan okurun ilgisini çekemediğinin farkında. Başka türlü hikâyeler de anlatamıyor, popüler olanı eleştiriyor, tiksiniyor ama içinde bulunduğu koşullardan da hoşnut değil. Hikâyelerin otobiyografik niteliğinden ya da kahramanı kendisi olduğundan olabilir, Pekar, sıklıkla Lenny Bruce ve Dreiser’a benzetilir Amerika’da. Kapitalizme duydukları ortak nefret, sıradan insanların dertlerini anlatmaları, heccavlıkları ortak özellikleri olarak gösterilebilir. Amerikan trajedisini, sosyal adaletsizliğin cenderesinde sıkışmış yoksulları resmetme maharetleri nedeniyle bu üç isim de bir arada hatırlanabilir gerçekten. Tahta bavullar, sinekler, ucuz kafeler, bar sandalyeleri ya da televizyon karşısındaki eprimiş koltuklar, kirli sokaklar vs. Pekar, uzun uzun konuşuyor, sadece o değil herkes çok konuşuyor hikâyelerde. Kolay öfkelenip, yoruluyorlar…Çaresizlik ve sıkışmışlık hissi veren tekrarlar vurgulanıyor. Büro masalarında, depoda kutular arasında ya da arşiv odalarında konuşan, vakit geçiren insanlarla karşılaşıyoruz. İntihar, cinayet, sarhoşluk, uyuşturucu tripleri, hırsızlık hepsine “bıçak sırtı” duruyor. Onca yoksulluğu unutup egoları için çatışıyorlar. Harvey Pekar’ın bizde bir benzeri yok demek yanlış olur ama şunu söyleyebilirim: Pekar gibi politik göndermeler yapan, parayla didişen ve o ölçüde karamsar olan bir anlatıcımız yok...

Arap İhsan

Puslu Kıtalar Atlası'ndan (İhsan Oktay Anar)
Emrah Elmaslı
link

Scott McCloud

Scott McCloud'dan çizgi romanı anlamak ve çizgi romanın evrimi üzerine bir TED sunumu..

Aynalar Dağının Yaşlıları…

Büyülü Rüzgâr, Aynalar Dağı (No:73) yakın zamanlarda okuduğum en iyi çizgi romanlardan biri. Manfredi, bilindiği gibi bir ana hikâyeyi, asıl olarak baba-oğul arasında gelişen bir savaşı anlatıyor. Diziyi takip etmekle birlikte bir kaçını birlikte okuyorum, bu da yılda birkaç kez okuduğum anlamına geliyor. Ana hikâyenin dışında anlatılan, hani şöyle geçerken yaşanan serüvenleri çok da parlak bulmuyorum. Her şeyden önce Manfredi, hikâyesini daha fazla sayfa ile anlatmak istiyor; karakterler, çeşitli derinlikler, farklı ruh halleri sayfa sınırlaması nedeniyle çok zaman kesik kalıyor. Final birdenbire hızlanıyor ve bu hız, finalde beklenen türe özgü bir sürat değil. Toparlama adına hızla geçiliyor, öyle ki bazen birkaç konuşma balonuyla ne olduğu anlatıldığı oluyor. Öyle olduğunda hep geriye dönüp gereksiz kareleri arıyorum, hani finalde elini ferah tutmak için hangi kareyi atabilirdi diye düşünüyorum. Karşıma hep pitoresk sahneler çıkıyor, bana, feda edilmeleri gerekirdi gibi geliyor. Aynalar Dağı, sözünü ettiğim ara hikâyelerden biri, temelde yaşlılıkla ilgili. Hoş, derginin önsözleri Şamanlıkla ilgili açıklamalara dayandırılıyor. Orijinalleri görmediğim için bu yoğunlaşmayı anlayamıyorum ama her ne olursa olsun, Bonelli de bu tercihi yapıyorsa bile, gerçekten abes. Kızılderili mitolojisine yapılan göndermeler gerçeklik vehmini artırmak için kullanılıyor sadece. Bir başka deyişle dizinin ne gerçekçilik iddiası var ne de belge(sel)cilik yapıyor. Hemen tüm hikâyeleri bu gözle okumak gerekiyor, pek çok mitolojik göndermenin Manfredi’nin tahayyülüne dayandığı aşikâr. Aynalar Dağı hikâyesi de bu türden göndermeler içeriyor ama benim için onu farklı kılan “başrolün” yaşlılara verilmesi. Serüven edebiyatı, gençlik, zindelik, güç ve güzellikle ilgilidir. Yaşlılar, genellikle “ermiş” nitelikleriyle görünürler, başka bir dünyadan konuşabilirler, kılavuzluk eder, olgunluk içeren sözleriyle yön gösterirler. Aynalar Dağı, kabileleri ve çocukları tarafından terk edilen bir grup yaşlı yerlinin varolduklarını ispatlamak için kalkıştıkları yolculuğu anlatıyor. Yolda Büyülü Rüzgâr ile karşılaşıyorlar, yine sonra kibirli ve arsız bir başka “genç” Kızılderiliyle yolları kesişiyor. Yaşlıların kendi aralarındaki çekişmeleri, geçmişlerini hatırlayışlarıyla aktarılan kısa hikâyeler gerçekten başarılı anlatılmış. Misk Faresi meseli, ilgi çekici olduğu kadar hikâyenin ana temasını da oluşturuyor. Ayrıca iyi çizilmiş, ligne clair havasında bir berraklık var. Kapak, tipik pulp estetiğiyle yapılmış, içerideki hikâyeyse pek çok açıdan ne pulp ne de mainstream. Aynalar Dağı, yaşlıları ve "yavaşlığı" için bile okunabilir.

Şeytan Tırnağı

Öykü Özgür Kurtuluş
Resimler Ozan Küçükusta
Deli Gücük, Osmanlı Taşrasından Dehşet Hikâyeleri albümünden...
link

Konuşalım, açılalım…

Kapakta şöyle yazıyor: Persepolis’in yaratıcından…Aşklar, falcılar, kıskançlıklar, ayrılıklar, dedikodular, semaver başı “kırmızı noktalı sohbetler”. Kitabı iyi ifade eden bir açıklama olmuş... Persepolis vurgusu önemli, bu denli başarılı olmasaydı, Türkçe’de herhangi bir Satrapi albümü okuyabileceğimizi sanmıyorum. Yanlış olmasın, Persepolis’in büyük başarısı, sadece bizde değil, Satrapi’nin Fransa’daki albümlerinin geleceğini de etkiledi. Örneğin Dikiş Nakış, iyi çizilmiş bir albüm değil. Persepolis ile kıyaslandığında daha hızlı üretildiği anlaşılıyor; zayıf, “eksik” ya da “baştan savma” hazırlanmış çok sayfası var. Şöyle demek belki daha doğru: Satrapi’nin ne anlattığına nasıl çizdiğinden daha fazla önem verildiği anlaşılıyor. Kimi röportajlarında hikâyenin çizgiden daha önemli olduğunu vurguluyor, aksini söyleseydi şaşardım. Diğer yandan hikâyeciliğin de oryantalist bir ilgiyle beğenildiği tahmin edilebilir. Dikiş Nakış, üst sınıftan çoğunluğu orta yaşın üzerinde İranlı kadınların cinsellik, evlilik ve erkekler hakkında konuşmalarına dayanıyor. Bir çay partisinde bir araya gelen kadınlar, geçmişlerinden, erkeklerden ve evliliklerinden söz açıyorlar. Geniş anlamıyla sex-oriented konuşmalar bunlar. Cinsiyet politikalarını eleştiren ama giderek cinsiyetçi dili yeniden üreten bir anlatı okuyoruz sonrasında. Kadınlar cinsel cehaletlerini, erkeklerce aldatılmalarını anlatırken erkek egemenliğine karşı meydan okuyucu kurtuluş yolları da öneriyorlar birbirlerine. Gerçi bu öneri eşitlikçi değil, erkek egemenliğini ikame edici bir çözüm içeriyor: “Erkekler aptaldır ve ne kadar çok erkekle birlikte olunursa o kadar iyidir”. Elbette bu mevcut erkek dilini yeniden üretmekten başka bir şey değil. “Skor” mantığına gelip dayanan, toplumsal koşulların acımasız niteliklerine alternatif olamayan, rekabet mantığını fasılasız yineleyen bir sürgit bu. Dikiş Nakış’ın cinselliklerini özgürce yaşamış, çok erkekli hayat sürdürmüş rol modeli kadınlarının, çevrelerindeki açgözlü ve pragmatik erkeklerden farkları yok aslında. Kaldı ki “başarıları”, mirasyediliklerinden, ekonomik olarak güçlü olmalarından besleniyor. “Paran varsa haz alır, sıkıldığında çıkıp gidersin” le özetlenen düstur, hazcı ve bencilce. Bütünüyle deneyime dayandığı için feminist temelli saymak yanlış olur. Herneyse, daha uzun tartışmak gerek, ne söylesem eksik kalacak, haksızlık edeceğim.

İşte Teks’in Pataklayacağı Yardakçı

Tex Özel Albüm 18’i Roberto De Angelis çizmiş. Hikâye pek özgün sayılmaz. Darwin’le didişen ve popüler gazetecilik eğilimleriyle gelişen anti-entelektüelist 19.yüzyıl tefrikalarının mantığı izlenmiş. Çok sonraları bunlar, ilk bilim kurgu örnekleri sayıldı. Gece Karanlığında Gölgeler (Siluetler mi yoksa?), Mr Hyde ile Frankenstein’ı anımsatan, yaratıkları olan, deneylerini kendi üzerinde de uygulayan çılgın (elbette finalde pişman) bir bilim adamının çevresinde gelişiyor. De Angelis, bu vasat hikâyeyi kurtaramıyor. Öyle ki maymun adamların gözüktüğü sahnelerin hiç birisini iyi çizememiş. Gerilim, bu sahnelerde yükselmesi gerekirken, sönümleniyor. Nizzi, meşhur Teks entrikasını da kuramamış, kötü adamlar hızla ve kolayca çözülüyorlar, değil kumpas kurmak, herhangi bir zeka pırıltısı dahi gösteremiyorlar. Gece Karanlığında Gölgeler, hiçbir iz bırakmadan unutulacak, bu çok açık. Yine de “konuşulabilecek” bir yönü var, geçerken tartışılıyor çünkü. Teks, mutad olduğu üzre kötüleri kendi deyişiyle “okşayarak” konuşturduğu için hemen her hikâyede karşımıza bu yöntemden hoşlanmayan medeni/şehirli bir adam çıkar. Genelde bıkkınlıkla bazen de anlaşılmayı umarak Teks, kötü adamları tanıdığını, burnunun iyi koku aldığını, onları görür görmez ayırd ettiğini söyler. Savunmak için söylememiştir bunları. Teks’in “patakladığı” kötü adamı farklı sahnelerde izlediğimiz ve yaptığı sinsice-alçakça tavırları bildiğimiz için şehirli adamın itirazlarını ukalaca bulmamız talep edilir. Kötüleri Teks kadar okur da tanır aslında. Değil eylem ve konuşmaları, fiziksel özellikleri, vücut dilleri, mimik ve jestleri kötü olduklarını resmedilecek klişelerle resmedilmektedir: “İşte” deriz “Teks’in pataklatacağı yardakçı”. Nizzi, Teks’i sağcı bulanlardan hazzetmiyor ve onun kanun koyucu gibi davranmasını normal sayarak bunun bir gelenek olduğunu söylüyor. “Teks değişmeyecek” mesajını her defasında yineliyor. Üstelik bunu siyasi bir ısrar değilmişcesine yapıyor, hani Coca-Cola’nın formülü değişmeyecek der gibi. Sanat ve hayat ilişkisini yok sayan bir ısrar bu; eskimeyi hızlandıran bir inat belki de. Teks’in masum birini suçlu sanmasıyla başlayabilecek ters yüz edici bir hikâye, Nizzi’nin endüstriyel tasarımına kim bilir neler katardı?

Karanlık Korkutur!

Fear(s) of the Dark, mainstream nitelikleri olmayan auteurların çalışmalarından oluşan bir animasyon. Geçtiğimiz yıl İstanbul’daki Animasyon Festivalinde gösterilmişti, bu yıl da Ankara Film Festivali programında yer alıyor. Film, korku teması etrafında gelişen kısa hikâyelerden oluşuyor. İki kısa bölüm hariç hepsi başlayıp biten çalışmalar. Blutch ve Di Sciullo’nun çalışmaları ise diğer filmlerin aralarında kullanılmış. Blutch, asıl adıyla Christian Hincker sevdiğim bir çizer. Hakeza, Lorenzo Mattotti ve Charles Burns da bildiğim ve tarzları itibarıyla izlemeye çalıştığım isimler. Film, sadece onların isimleriyle bile beni cezbediyordu. Gerçi filme çok ısındığımı söyleyemem. Her şeyden önce karamsar buldum hikâyeleri, içinde iyi insanların olmadığı anlatılara dahil olamıyorum. Hep başka türlü anlatılabilirdi hissi taşıyorum ve bu his, çoğunlukla filmin önüne geçiyor. Yine de film, siyah beyaz türünün virtüözlüğünü gösterir nitelikte, gerçekten çok iyi tasarlanmış sayısız sahne içeriyor. Filmin son öyküsü olan Richard McGuire’ın elinden çıkan çalışma, bu anlamda gerçekten çok başarılıydı ve benim için iyi bir sürpriz oldu. Karanlığın ve haliyle ışığın bu denli güzel kullanılması maharet ister, öyle ki bazen ne anlatıldığını unutuyorsunuz. Perdede bir yerden diğerine gezinen beyazı izler buluyorsunuz kendinizi. Mattotti’nin hikâyesi ise David Lynch havasında gelişiyor ama alacakaranlık hikâyelerinin muğlak niteliğine uygun biçimde sonlanıyor, severek izledim. Charles Burns nasıl bir hikâyecidir diye sorulsaydı verebileceğim cevap filmde anlattığı hikâyeyi işaret ederdi. Blutch’ın da ne yapabileceğini tahmin ediyordum ama hep merak ettiğim bir yaratıcıdır. İzleyeni rahatsız eder, içinizi burkar; İnsan tekinin acımasızlığını gözümüze sokar. Onu sarıp sarmalayacak kadar sevemezsiniz ama ne dediğini de bilmek istersiniz. Herneyse, asıl adı Peur(s) du Noir olan filmi, imkânınız olursa seyredin. Türü sevmeyebilirsiniz ama film nitelikli ve ayrıksı çizgi romancıların çalışmaları üzerine bina edilmiş. Mutlaka hatırlayacağınız sahneler içeriyor hepsinden önemlisi, buna eminim.

2008'in En İyi Mizah Dergisi Kapağı

MediaCat, 2008'in en iyi mizah dergisi kapağını seçti...
link

Galya’da Geçen Kısa Hikâyeler

Remzi Kitabevi, koleksiyon değeri taşıyan ve 14 kısa hikâyeden oluşan Asteriks-Galya’da Okullar Açılıyor albümünü yayınladı. Albüm çoğunluğu Pilote’da yayınlanmış kısa hikâyelerden oluşuyor. Özel bir güne, belli bir amaca ya da siparişe dayanan hikâyeler bunlar. Her hikâyenin iyi olduğunu söylemek mümkün değil. Örneğin dizinin Amerika’da yayınlanma olasılığı belirince tanıtıcı bantlar hazırlanmış. Koleksiyon değeri dışında anlatılanların Asteriks okurları için bir yeniliği yok. Öte yandan kimi hikâyelerin Uderzo ve Goscinny’i oldukça eğlendirdiği anlaşılıyor. Belli bir rutinin dışına çıkma, ironik ve ters yüz edici bir fikri hayata geçirmenin onlara heyecan verdiğini tahmin etmek güç değil. Bugünün okuru için pek çok esprinin eskidiği kesin, üstelik fanlar kimi sahne ve diyalogların –kaybolması endişesiyle albümlere taşındığını, -ister istemez tekrar okuduklarını- kolay fark edeceklerdir. Yine de kimi hikâyeler ilgi çekici. Hiç Görmediğiniz Bir Yönüyle Asteriks Uderzo’nun yorumları nedeniyle göz alıyor. Galya Baharı, “Peyo esprisi” taşıyor ama çok sevimli. Oberiş, Mad tarzı bir hikâye, Pilote güzellemesi olduğu için ayrı bir ilgiyi hak ediyor. Hem o günkü kadronun üreticilerini görmek hem de günümüzde yaşayan Obelix’in torunu ile karşılaşmak hikâyeyi ilginçleştiriyor. Asteriks-Galya’da Okullar Açılıyor alınası bir albüm. Türkçede benzer nitelikte bir yayın olmaması albümün farklılığını daha da pekiştiriyor.

Setne ve Taş Tanrılar

Setne ve Taş Tanrılar, yerli çizgi romanın daraldığı, hele ki serüven külliyatına dair handiyse hiçbir şey üretilmediği günlerde çıktığı için önemli. Bu kadar sayfalık bir çalışmanın, daha önce benzeri bir deneyim yaşamamış, bu denli sayfa çizmemiş birinin elinden çıkması bana heyecan verici geliyor. Meydan okuyucu olduğu kesin, onca özverinin, aylar süren emeğin karşılığını madden alamayacağını bilerek çalışılmış çünkü. Elinizdeki albümün herkesin paradan söz ettiği, geçim derdiyle savrulduğu bir hayatta üretildiğini, muhtemelen çabucak unutacağız. Türlü hayal kırıklıkları, inatlaşmalar, memnuniyetsizlikler, direnmeler var sözle anlatılamayacak halbuki.



Taner’i çok küçük yaşlarından beri tanıyorum. Bilemiyorum belki ilk kez görmüştü, bizim evde bir Moebius albümünün sayfalarını çevirirken başının döndüğünü hissetmiştim. Neler çizdiğini, ne yapıp ettiğini görmeye çalıştım o büyürken. Hemen dahil olunamayacak özgün bir çizgisi var Taner’in. Bakılması gerekiyor uzunca, fırçasına alışmaya zorluyor insanı. Öyle kareleri var ki memleket membaında eşi benzeri var diyemem, gerçekten yok. Çini bir sayfadan diğerine cıvalıymış gibi akıyor kimi zaman. İçinde Moebius, Milazzo ve Mignola’yı harmanlamış, her birinden izler taşıyor. Çizdikçe başkalaşacak, bu da görülüyor. İştahlı olduğu için olmalı, bir ayrıcalığı var: Kendine hayran değil; çizgisini saklamıyor, çalıştığını gizlemiyor.



Hikâye, Yener’e ait, Taner’in ağabeyi. O da çizgiyle uğraştı ama doğrusu çok az çizgi roman yaptı, sonrası malum: Meşguliyetler, geçim derdi ve saire… Okuyanlar fark edecektir, Miyazaki anlatılarını andırıyor hikâyesi: Sıcak ve serüvenci. Yavaşlamayı, şöyle bir soluklanmayı bile tercih etmeyen hızlı bir kurgusu var. Fantastik bir dünya yaratımına girmiş Yener; isimler, şehirler, deyişler, efsaneler. Hoş, yerli durmak gibi görünür bir tercihte bulunmamış ama meraklısı, Anadolu mitolojisinden beslenen incelikli ayrıntılar yakalayacaktır.



Bu kadar söz yeter, umarım, hayat bu yeni hikayecileri para ve menfaat kokan yerlere mahkum etmez de farklı işlerini görebiliriz. [Setne ve Taş Tanrılar, Kamra Yayıncılık]

Abdi’nin Maceraları

Geçtiğimiz yıllarda Madonna’nın yazdığı çocuk kitapları yayınlandı. İçlerinden birinden, harika illüstrasyonlarıyla Abdi’nin Maceraları’ndan söz edeceğim. Abdi, 1001 Gece Masalları havasında yazılmış bir öykü. İyimserlik hakkında yazıldığı söylenebilir: “Durum ne kadar kötü görünürse görünsün, başımıza gelenlerin hayır getireceğine inanmalıyız” fikrine dayanıyor. Öyküyü başkalaştıran asıl olarak çizerleri. Çizdikleri sayfalar, metnin anlaşılmasını kolaylaştıran-betimleyici nitelikte değiller sadece. Bütünüyle olağanüstülük taşıyorlar, öyküde yer almayan grotesk-şaşırtıcı ayrıntılarla bezenmişler. Almanya’da yaşayan Rus çift Olga Dupina ve Andrej Dugin, Harry Potter serisi için de resimlemeler yapmışlardı. Olağandışı ayrıntılara yönelik tercihleri, masalsılığı pekiştirmek için seçilmemiş sadece. Bu yönde bir faydası olduğu muhakkak ama bana kalırsa, Dugina-Dujin çifti, boş bir sayfaya bakarken, ta en başta, kanatlı kaplanları, üzerinde palmiyeler ve tepeler taşıyan develeri, aslan kafalı papağanları tahayyül ediyorlar. Yumuşak renkleri, ayrıntılı arkaplanları ya da sahne tasarımları kadar, hayır hepsinden daha fazla, bu tahayyülleri tekrar ve tekrar baktırıyor çizdiklerine. “Bu çocuklara göre değil” denebilir veya birisi çıkıp “korkutucu” bulabilir üretimlerini. Her şeyden önce korkutucu değil sahiden olağandışı oldukları söylemek gerekiyor. Hayaller aleminin düşkovalayan muğlaklığına yaraşır bir farklılık bu. Kendilerini “ergen” sayan çocukların bu çok katmanlı resimleri yarın da unutmayacaklarına eminim. Çünkü sadece resim değil bunlar, yarına kalacaklar; çocuklar yıllar sonra, ilk sanat dersleri olarak hatırlayacaklar belli belirsiz. Beğeniyi yükselten ilk göz ağrısı olacaklar.

Manga: Japon Çizgi Romanının Tarihi

Çıktı!
link

Forest Girl

link

Boyacının Aşkı

Doksanlı yılların başında çekilmiş bir fotoğraf. Ankara'yı bilenler, fotoğrafın Akay Caddesinin başında çekildiğini farkedeceklerdir. Kimin çektiğini bilmiyorum, Üniversitede çalışmaya başladığım yıllarda öğrencilerin hazırladığı bir dergiye ilişkin arşivin içinde bulmuştum. Muhtemelen yayın için tercih edilmemişti.

Çocuk, Ermiş ve Deli...

Corto ile geç tanıştık. Türkiye’de çizgi romanların çok sattığı yıllarda, başka ülkelerde ismi haysiyetle anılan ürünlerdendi. Bize yansıması bile olmamıştı. Memleketin yeni şeyleri beğenmekte tereddütlü, müşkülpesent okuru, bugün, Corto’ya aynı sempatiyle bakar mı bilinmez. Ama Corto Maltese’i haysiyetli sayan özellikler değişmiş değil. İlk yayınlandığında onu farklı kılan bir kaç özellik vardı. Dönemsel olarak Corto’yu çizgi roman evreninde devrimci kılan özelliklerdi bunlar. Çabuk çizilmiş hissini veren fırça kullanımı ve çiniyle kağıdın beyazlığını karşıtlık olarak kuran kareleri hemen göze çarpıyordu. Bu görsel tespit, onu tarz olarak Milton Caniff’e yaklaştırıyordu ama önemli bir farkla: Caniff, “gerçekliği” güçlendiren sert bir çini kullanırken, Pratt, Corto’nun anlatımına uygun biçimde masalımsı düşselliği andıran bir yumuşaklığı tercih ediyordu. Kimi zaman tarama ucunu incelikle-ayrıntıcı bir görsellik için kullanmıyor değildi ayrıca. Ancak asıl fark sanıyorum, anlatılan öykülerdeydi.

Önce hemen görünenlerden bahsedelim: Golden Age dönemi serüven çizgi romanlarını andıran tiplemeleri ve mekânları vardı; öyküler mutlaka bir seyahate, aranan bir hazineye, yolda karşılaşılan türlü tehlikelere dayanıyordu. Ancak Corto’yu kendine özgü kılan, kesitler sunan anlatım dili ve çarpıcı diyaloglarıydı. Ölüme yakın duran tiplemeleri hiç beklenmedik bir anda garip-derinlikli kimi zaman edebiyatı çağrıştıran konuşmalara başlıyorlardı. Corto’nun az konuşan, bencil ve hedonist sayılabilecek görünümünü ters-yüz eden, aslını açığa çıkartan sahneler de böyle başlayabiliyordu. Anlamaktan yorulmuş Corto’nun neleri hatırladığı ve aslında nelerle avunduğunu görmek dizinin önemli parçalarından birini oluşturuyordu.

Çizgi romanlar genellikle tefrika mantığına uygun olarak üretilirler. Her hafta başlayıp biten (ya da albüm olarak belli sayıdaki sayfayla sınırlanarak) öykü anlatmak bir ekonomiyi gerektirmektedir. Tasarlanan her kare, öykünün bir parçasıdır ve akışı sağlayan bir “an” veya “anlatıma” denk düşmektedir. Pratt bir serüven romanında olmayacak kadar öyküyü yavaşlattığı için genel seyir ile ilgisi olmayan sahnelerle karşılaşırız. Öykü kesilirken, oldukça insani, temelde bir duyguya dayanan diyaloglar okuruz. Corto biriyle konuşmaktadır ya da susmaktadırlar, evet bazen birbirinin aynısı, tek bir çizgisi değişmemiş, tek bir sözün geçmediği kareler izleriz. Resmedilenler, sabit bir kamera önünde sessizce duran oyuncuları çağrıştırdığı gibi çizgi romanı ifade olarak edebiyata yaklaştırır. Sürekli aksiyon içinde, şaşırma – irkilme anlarının bolca kullanıldığı, sonu ünlem işaretiyle biten konuşmaların sıkça geçtiği çizgi romanı biçimsel olarak farklılaştıran bir müdahaledir bu. Kalabalıklar, savaşlar, kovalamacalar içinde durgun, bekleyen ve mutlaka özleyen insanlara rastlarız. Adlandırmak gerekirse her şey hüznü çağrıştırmaktadır. “Demek vakit geldi” diye kalkıp kaçmaya ya da kovalamaya devam edecek, ölmeye gideceklerdir. Corto, katıksız bir aynılığın, bıkkınlığın içinde o sahneleri defalarca yaşamış “dünya kaç kere kayboldu, kaç kere bulundu” diyebilecek biridir. Sürprizleri, itirafları ve cesareti, kaçıp giden, erken büyümek zorunda kaldığı geçmişini/çocukluğunu yakalamak içindir sanıyorum. Ermişliği, deneyimlerden-yaşanmış olaylardan ve karşılaşılmış insanlardan beslenir. Hep bir şeylerin peşinden gider ama onu hep ufku, güneşin batışını veya yıldızları izlerken hatırlarız. Hugo Pratt adlı adamın kahramanı olduğunu biliyordur sanki.

Alf-Art

Tentensever için güzel bir sürpriz yaşandı yılsonunda. Hergé’nin Tenten serüveni olarak tasarladığı Alph-Art’ın eskizleri, bir başka deyişle story-board çalışması, albüm olarak nihayet Türkçede de yayınlandı. Vakt-i zamanında Hergé’in nasıl bir serüven tasarladığı büyük bir merak uyandırmış, senaryoyu biçimlendirirken izlediği yolu (haliyle arayışlarını) göstermesi bakımından albüm ses getirmişti. Türkçede ilk kez (nihayet!) yayınlanan albümün koleksiyoncuları oldukça heyecanladıracağı aşikâr. Hoş, Hergé serüveni tamamlayamasa da, her zaman ayrıntılı tasarım ve çizimlere girmese de Alf-Art, sahici bir ilgiyi hak ediyor. Sınırlı malzemeye karşın albümün iç sayfa tasarımı ve grafik düzenlemesi başarılı. Hergé, metni kendi anlayabileceği biçimde notlarla oluşturduğu, en azından bir başkası okuyacakmış gibi düşünmediğinden yazdıkları her zaman anlaşılmıyor. Üstelik çevirmen de Türkçeye hâkim olmadığını gösteren cümleler kurmamış değil. Bu, takip etmeyi bir parça güçleştiriyor kaçınılmaz olarak. Alph, alfabenin ilk harfleri-kısaltması olduğundan Türkçeye çevrilirken Alf denmiş, Art ise aynen bırakılmış. Harflerin/Alfabenin sanatı anlamında bir isim aslına bakılırsa. Pop-Art etkisiyle yapılan adlandırmaları çağrıştıran bir tercihte bulunmuş Hergé. Hikâye, sanat kalpazanlığı çerçevesinde geliştiği için sergi ve koleksiyon mantığını, yeni sanat akımlarına ilgi gösteren çevreleri hicvetmek istediği anlaşılıyor. Bitirirken iki not düşelim Albüm, Tenten’in 75.yılında yayınlanırken, ilk baskılarda yer alamayan (yeni bulunan) sayfalar eklenmiş. Doğrusu, bu sayfalar da hikâyeyi tamamlamıyor ama sevimli küfürbaz Kaptan Haddock için neşeli bir evrim anı tasarladığı anlaşılıyor. Ve Hergé’in bazen sayfanın başında çok düşündüğü, çok vakit harcadığını, gayri ihtiyari ilgisiz karalamalar yaptığını fark ediyoruz. Böylesi birkaç sayfa insanı gerçekten mutlu ediyor, daha yakından görmek istiyorsunuz.